20 nhà khoa học còn sống, có ảnh hưởng nhất đến thế giới.

Cuối năm thường là thời gian để người ta nhìn lại và tổng kết các sự kiện diễn ra trong năm. TBT đã thả các bông tuyết lên blog của A0khoa9 từ lâu rồi. Trong khi chờ đợi ban biên tập tổng kết blog, mình xin mạn phép đưa ra một loại tổng kết khác, góp nhặt từ nhiều nguồn khác nhau.

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

Ngày nay các nhà khoa học có lẽ là những người có ảnh hưởng nhất đến thế giới của chúng ta không chỉ bởi họ đã đem lại những tiến bộ vĩ đại trong y học, trong công nghệ … mà còn bởi họ giúp chúng ta hiểu biết một cách sâu sắc, thế giới quanh ta là gì, nó vận hành như thế nào.Vai trò của các nhà khoa học trong việc định hình thế giới quan của nhân loại là không thể thay thế.

Trang web bestscholar đã đưa ra một danh sách 20 nhà khoa học còn sống có ảnh hưởng sâu sắc nhất tới thế giới của chúng ta. Mặc dù chẳng mấy ưa các loại ranking, nhưng trong này có tới tận 5 nhà toán học nên phải khoe cái.

1. Persi Warren Diaconis, sinh năm 1945. Ông hiện là giáo sư toán, chuyên ngành xác suất thống kê tại đại học Stanford. Trong cuộc đời của mình, ông từng là một ảo thuật gia chuyên nghiệp, nhiều năm kiếm sống bằng nghề làm ảo thuật, với những thủ thuật chia bài, tráo đồng tiền. Không biết có phải vì vậy mà khi quay trở lại làm toán, ông đã chọn lý thuyết xác suất, nghiên cứu tính ngẫu nhiên của việc tráo các quân bài, hay tung các đồng xu. Ông là người đã hợp nhất lý thuyết nhóm với chuyên ngành thống kê học, và đã làm thay đổi căn bản cách hiểu của chúng ta về tính ngẫu nhiên (randomness). Năm 2004 mình ngồi nghe bài giảng của ông này tại Berkeley mà vẫn tưởng đang nghe một ảo thuật gia trình bày.

2. Donald Ervin Knuth, sinh năm 1938. Hiện ông đang là giáo sư danh dự tại đại học Stanford. Ông thực ra là một computer scientist – một từ mà mình không biết dịch ra tiếng Việt là gì. Ông là tác giả của bộ sách nhiều tập The Art of Computer Programming rất nổi tiếng, và được coi là cha đẻ của ngành phân tích thuật toán, thành phần quan trọng nhất trong lý thuyết độ phức tạp tính toán. Có thể nói các công trình của ông đã thay đổi cách nhìn nhận về lĩnh vực của các khoa học máy tính. Bên cạnh những đóng góp cốt lõi cho lý thuyết thuật toán, ông cũng là người đã sáng tạo ra hệ soạn thảo TeX, mà ngày nay bất kỳ một người học toán nào đều phải biết và dùng tới. Và có lẽ với dân làm toán thì người ta thường gắn liền D. Knuth với TeX chứ không phải với computer sciences.

3. Roger Penrose, sinh năm 1931, hiện là giáo sư danh dự tại Viện Toán thuộc trường Oxford. Là một nhà vật lý toán, ông đã có những công trình đôt phá không chỉ trong lĩnh vực vật lý cơ bản mà còn cả trong mối liên hệ với xã hội học – ý thức của con người. Penrose được giới khoa học biết đến bởi nững phát minh của ông trong vật lý toán, đặc biệt là những đóng góp của ông cho lý thuyết tương đối rộng và cosmology. Trong vô số các giải thưởng mà ông đã được nhận có giải Wolf ông nhận cùng với Stephen Hawking Định lý nổi tiếng Penrose–Hawking singularity theorems của 2 ông giúp chúng ta hiểu biết sâu hơn về vũ trụ, lỗ đen, bigbang,…. Cuốn sách The Emperor’s New Mind của ông chỉ có 248 trang mà rất khó đọc. Trong đó ông chứng minh rằng các định luật đã biết của Vật lý là không đủ để giải thích các hiện tượng của ý thức con người.

4.  Andrew Wiles, người đã quá nổi tiếng với việc giải bài toán Phécma, tồn tại hơn 300 năm. Không cần phải nói nhiều về ông này. Nhưng mới đây (tháng 8/2012), nhà toán học Nhật bản Shinichi Mochizuki của trường Tổng hợp Kyoto mới đưa ra một chứng minh cho “giả thuyết ABC”, một giả thuyết nổi tiếng không kém, và sâu sắc hơn nhiều so với bài toán Phécma. Nếu chứng minh của Mochizuki là đúng thì bài toán Phécma có thể chứng minh trong vài dòng, chứ không phải là cả hàng trăm trang như công trình của Wiles.

5. Edward Witten, giáo sư vật lý toán tại Viện nghiên cứu cao cấp Princeton, Mỹ. Ông chính là người đã đặt ra nền tảng toán học cho lý thuyết dây. Ông cũng là nhà vật lý đầu tiên được nhận giải thưởng Fields danh giá của Hội Toán học thế giới vào năm 1990. Năm 2004, tờ Time đã bầu ông là nhà vật lý lý thuyết còn sống vĩ đại nhất. Những công trình của ông về lý thuyết dây đã đem lại những phát tiển vượt bậc trong tô pô, lý thuyết nút, … Năm 2002 tại đại hội toán học thế giới ở Bắc Kinh, khi nghe E. Witten trình bày, có đồng nghiệp đã bảo với mình rằng rất có thể Witten sẽ có Nobel prize trong … Kinh tế.